Tâm Lý Đám Đông
Bạn sẽ là người có chính kiến hay chạy theo số đông ?
Những câu chuyện ngắn, thú vị dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn sâu sắc hơn về hiệu ứng đám đông trong cuộc sống:
Thí nghiệm tâm lý của giáo sư Solomon Asch
Năm 1953, giáo sư người Mỹ Asch cho 7 người tập trung vào một phòng. Họ được thông báo là sẽ tham gia vào một thí nghiệm về nhận thức. Thực ra trong 7 người đó, chỉ có một người duy nhất bị làm thí nghiệm. 6 người kia là các trợ lý được trả công để xui khiến cho đối tượng thực sự của thí nghiệm mắc sai lầm. Người ta vẽ lên tường một đường thẳng dài 25cm và một đường thẳng dài 30cm. Hai đường song song với nhau nên đường 30cm dĩ nhiên sẽ dài hơn.
Giáo sư Asch hỏi từng người xem đường nào dài hơn và cả 6 trợ lý đều trả lời như nhau là đường thẳng 25cm dài hơn. Cuối cùng, khi hỏi tới đối tượng thực sự của thí nghiệm thì trong 60% trường hợp, người đó luôn khẳng định là đường 25cm dài hơn. Nếu anh ta chọn đường 30cm, 6 trợ lý sẽ giễu cợt anh ta và dưới sức ép như vậy, 30% cuối cùng đành thừa nhận mình nhầm. Thí nghiệm được lặp lại trên 100 sinh viên và giáo sư đại học (nghĩa là đối tượng không hề thiếu hiểu biết) và cho thấy là 9/10 người cuối cùng bị thuyết phục rằng đường thẳng 25cm dài hơn 30cm.
Nếu giáo sư Asch đặt lại nhiều lần câu hỏi đó với họ, rất nhiều người kiên quyết bảo vệ quan điểm và ngạc nhiên sao giáo sư cứ hỏi đi hỏi lại. Điều đáng ngạc nhiên hơn cả là khi người ta cho họ biết ý nghĩa của thí nghiệm và vai trò của 6 người tham gia kia thì vẫn có có 10% khăng khăng là đường thẳng 25cm là đường dài hơn.
Thí nghiệm của Henri Fabre
Nhà sinh vật học người Pháp Henri Fabre đã từng làm một thí nghiệm với sâu róm, ông đặt một đàn sâu róm lên rìa của một bồn hoa, con nọ nối đuôi con kia thành vòng tròn, cạnh rìa bồn hoa. Sau đó Henri Fabre rải một ít lá thông mà sâu róm rất thích ăn vào trong bồn hoa. Đàn sâu róm bắt đầu nối đuôi nhau bò vòng quanh bồn hoa hết vòng nọ đến vòng kia. Chúng đi liền 7 ngày 7 đêm, và rồi đàn sâu róm đã chết dần do mệt và đói. Một điều đáng thương là, chỉ cần một con sâu róm trong đàn thay đổi một chút lộ trình là có thể ăn được lá thông ở ngay bên cạnh.
Ngày nay, hoa Tulip có thể dễ dàng được mua bởi bất cứ ai trong các cửa hàng hoa, nhưng ở Hà Lan vào năm 1637, chỉ một bông hoa tulip duy nhất có thể mua cho bạn một ngôi nhà. Đây là câu chuyện về bong bóng hoa Tulip Hà Lan, được coi là bong bóng đầu tiên trong lịch sử tài chính hiện đại.
Được dẫn dắt bởi Semper Augustus, hoa Tulip đã trở nên phổ biến và có giá cao hơn. Năm 1634 các nhà đầu cơ Pháp bắt đầu thâm nhập thị trường, tiếp tục làm tăng giá. Đến năm 1636, hoa tulip là mặt hàng xuất khẩu lớn thứ 4 từ Hà Lan sau rượu gin, cá trích và phô mai. Đến tháng 11 năm 1636, cơn sốt hoa chính thức bắt đầu. Các nhà đầu cơ tiếp tục điên cuồng mua hoa tulip, nụ hoa tulip và hợp đồng hoa tulip, đẩy giá lên mức phi thường.
Khi giá hoa Tulip tăng lên một mức đáng kinh ngạc, một số thương nhân bắt đầu nhận ra rằng giá đã trở nên vô lý và không bền vững. Vào tối ngày 5 tháng 2 năm 1637, một thương nhân đã quyết định không mua một bông hoa tulip với giá chào bán, lo ngại rằng anh ta sẽ không thể bán lại hoa tulip để kiếm lợi nhuận. Điều xảy ra tiếp theo không chỉ xảy ra duy nhất đối với Cộng hòa Hà Lan. Một hiệu ứng bán domino bắt đầu với ngày càng nhiều người cố gắng thanh lý số hoa tulip của họ trong bối cảnh giá giảm nhanh chóng. Thương nhân hoảng loạn, nhận ra họ đã đặt cược tiền tiết kiệm cả đời và gia đình vào hoa.
Giá tiếp tục giảm và mặc dù chính phủ Hà Lan đã can thiệp để hạn chế việc bán tháo bằng cách đề nghị tôn trọng hợp đồng ở mức 10% mệnh giá, nhưng nhiều người đã bị hủy hoại về tài chính khi giá hoa tulip giảm xuống gần như không còn gì
